หลายคนต้องออกจากบ้าน เพื่อแสวงหาชีวิตที่ดีขึ้นกว่าเดิม, ชีวิตที่ไม่ต้องลำบาก และต้องคอยต่อสู้กับความยากจนในท้องถิ่น ที่มองไปทางใด ก็พบแต่ท้องไร่ท้องนาแห้งแล้ง ดูสิ้นหวัง หดหู่ใจ
บางคนมีหน้าที่การงานดี, บางคนมีเงินเดือนหลายหมื่น, บางคนเรียนจบสูง มีทักษะความสามารถมาก แต่กระนั้นชีวิตต่างเมืองอย่างไรก็ไม่เหมือนบ้านเรา แม้จะเต็มไปด้วยสิ่งอำนวยความสะดวกมากมาย แต่กลับหาความสงบใจไม่พบ ด้วยเหตุนี้หลายคนจึงเลือกกลับบ้าน เพื่อไขว้คว้าหาความสุขที่บ้านเกิดของตนเองอีกครั้ง
“กลับมาบ้านแล้วจะทำอะไร” นี้คือคำถามแรก ๆ ที่คนกลับบ้านจะได้พบ แม้มันอาจเป็นเพียงคำถามที่เรียบง่าย แต่คำตอบกลับยากในตัวของมันเอง
ด้วยสภาพทางเศรษฐกิจชนบทของประเทศไทยนั้นมีปัญหาหลายด้าน ซึ่งแต่ละท้องถิ่นล้วนมีปัญหาแตกต่างกันออกไป แต่โดยทั่วไปแล้วปัญหาส่วนใหญ่ที่มีเหมือนกันคือ ‘ปัญหาความยากจน’ กับ ‘ปัญหาความล้าหลังทางเศรษฐกิจ’ ซึ่งก่อให้เกิดผลกระทบโดยตรงต่อคุณภาพชีวิตที่ย่ำแย่ และด้วยปัญหาเหล่านี้ที่กดทับคนชนบทมาช้านาน ทำให้พวกเขาไม่สามารถพึ่งพาตัวเองได้อย่างแท้จริง
จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่เราจะถูกถามว่ากลับมาบ้านแล้วจะทำอะไร เพราะด้วยสภาพแวดล้อมที่แทบจะทรุดโทรมในทุกด้าน บางพื้นที่ไม่สามารถเพาะปลูกได้ผลผลิตตามเป้าหมาย ค้าขายไม่ได้กำไร รับจ้างก็ไม่พอใช้ จะทำอะไรก็ติดขัดไปหมด
การกลับมาเริ่มต้นที่บ้านใหม่อีกครั้งจึงไม่ง่ายอย่างที่คิด และเมื่อไตร่ตรองดูแล้ว มันแทบจะเป็นไปไม่ได้เลยที่เราจะสามารถสร้างตัวเองให้อยู่รอดในชุมชนได้อย่างยั่งยืน
อีกทั้งเรายังต้องต่อสู้กับสภาวะโดดเดี่ยวที่ไม่มีใครเข้าใจ เพราะทันทีที่กลับบ้าน ผู้คนจะมองว่าเราล้มเหลว และพร้อมบั่นทอนจิตใจของเราด้วยคำพูด และการกระทำ ดังนั้นในช่วงแรกของการกลับบ้านจึงต้องต่อสู้กับความไม่เข้าใจของคนในชุมชนพอสมควร
“กลับมาบ้านแล้วจะทำอะไร ?” จึงไม่ได้เป็นคำถามที่ผู้อื่นถามเราเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่มันสามารถเป็นคำถามที่เราถามตัวเองได้ด้วยเช่นกัน
แม้ว่าการกลับบ้านจะไม่ได้มีรายละเอียดซับซ้อน เพราะบ้านยังคงเป็นบ้านเสมอ หากเราเพียงคิดว่าต้องการกลับบ้านเพื่อพักผ่อน หรือเฝ้าดูหัวใจตัวเองว่าแท้จริงมีจุดหมายคือสิ่งใดกันแน่ การกลับบ้านเพียงชั่วคราวก็อาจเป็นสิ่งที่ไม่ยากเกินความเข้าใจมากนัก
แต่หากเราคือผู้มีความแน่วแน่ในอุดมการณ์ที่จะกลับบ้านเกิด เมื่อมองจากปัญหาหลักที่ทุกชนบทมี เราควรถามตัวเองให้มาก ๆ ว่าสามารถทำอะไรได้บ้าง แล้วเราจะใช้ทักษะที่มีเพื่อพัฒนาตัวเองให้อยู่รอดไปพร้อมกับชุมชนได้มากขนาดไหน ?
เพราะทุกการเริ่มต้นย่อมมีอุปสรรคเสมอ ถ้าหากว่าเรามีหัวใจของคนที่ไม่ยอมแพ้ และพร้อมจะทำอะไรสักอย่างให้เป็นรูปธรรมเพื่อตนเองและชุมชนได้แล้ว
การตอบคำถามว่ากลับมาบ้านมาทำอะไร ก็จะเป็นคำถามที่ตอบได้อย่าง่ายดายทันที