พื้นที่สร้างสรรค์

หากพูดถึงองค์ประกอบของการกลับบ้าน สิ่งหนึ่งที่มีผลต่อการยกระดับชีวิต และทำให้การกลับบ้านมีคุณค่าเพิ่มมากขึ้นก็คือ “Creative Space” หรือ พื้นที่สร้างสรรค์

เรากำลังพูดถึงพื้นที่สร้างสรรค์ของคนรุ่นใหม่กลับบ้าน ที่ทำให้เกิดการร่วมกลุ่ม การแลกเปลี่ยนความคิดซึ่งกันและกัน รวมถึงยังทำให้เกิดการพัฒนาตนเองและชุมชนได้อีกด้วย

แต่ทว่าด้วยศักยภาพของชนบทของประเทศไทยส่วนใหญ่ อาจไม่ได้มีพื้นที่มากพอที่จะเชื่อมต่อระหว่างคนรุ่นใหม่และคนรุ่นก่อนในชุมชนให้สามารถรวมกลุ่มเพื่อสร้างกิจกรรมร่วมกันได้มากขนาดนั้น เพราะติดปัญหาหลายอย่าง ทั้งปัญหาส่วนตัวที่จำเป็นต้องทำงาน และในชุมชนก็มีสถานที่กลางให้คนรุ่นใหม่ได้สร้างสรรค์ไม่มากนัก เช่น วัด โรงเรียน หรืออาจเป็นศาลากลางหมู่บ้าน เท่านั้น

ด้วยเหตุนี้จึงทำให้คนรุ่นใหม่จำนวนไม่น้อย ที่ประสบปัญหาเกี่ยวกับพื้นที่สร้างสรรค์ไม่เพียงพอเมื่อกลับบ้านของตนเอง ซึ่งพวกเขาจำเป็นต้องมีการปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ให้เข้ากับบริบทของชุมชน ดังนี้

ดูว่าเรามีต้นทุนอะไรบ้าง

การมองดูตัวเองว่าเป็นใครในชุมชน มีความถนัด และศักยภาพอย่างไร จากนั้นก็นำความสามารถดังกล่าวมาพัฒนาต่อยอดที่บ้านเกิดต่อไป

จากบทเรียนของอาสาคืนถิ่น รุ่นที่ 1-6 ที่ผ่านมา พบว่าต้นทุนส่วนใหญ่ของการเริ่มต้นกลับบ้าน มีปัจจัยสำคัญอยู่ 5 อย่างคือ 1.) ครอบครัว 2.) เพื่อน 3.) การศึกษา 4.) อาชีพ 5.) ไลฟ์สไตล์หรือวิธีการใช้ชีวิตส่วนตัว

ดูว่าชุมชนมีต้นทุนอะไรบ้าง

การเข้าใจทรัพยากรและบริบทของชุมชนว่ามีศักยภาพอยู่ในระดับไหน เพื่อนำมาประเมิน วิเคราะห์ และต่อยอดต่อไป

การสำรวจทรัพยากรของชุมชน เป็นขั้นตอนที่ค่อนข้างซับซ้อนพอสมควร เพราะต้องใช้ความพยายามและความตั้งใจระดับหนึ่ง ซึ่งคนรุ่นใหม่จำเป็นต้องนำทักษะความสามารถที่ตนมีมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด จึงจะสำริดผล

การสร้างพื้นที่สร้างสรรค์เพื่อให้เกิดการพัฒนาตนเองของคนรุ่นใหม่กลับบ้าน ยังมีปัจจัยเกี่ยวข้องอีกมาก เนื่องจาก Creative Space จะเกิดขึ้นได้จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากคนในหลายภาคส่วน เช่น ครอบครัว ชุมชน และผู้สนับสนุนที่มีแนวคิดคล้ายกัน

อย่างไรก็ตาม Creative Space คือพื้นที่ชีวิตที่จำเป็นต้องใช้พลังกายกับพลังใจค่อนข้างสูง เพราะมันไม่ใช่เพียงพื้นที่ที่คนรุ่นใหม่จะได้เรียนรู้แนวทางการกลับบ้านของตนเองอย่างอิสระเท่านั้น แต่ยังต้องการโอกาสอย่างเต็มที่เพื่อจะทดลอง  เรียนรู้ ล้มเหลว หรือผิดพลาดได้

ประสบการณ์เหล่านี้จะหล่อหลอมให้คนคืนถิ่นได้เข้าใจตนเองจากภายใน และส่งต่อความเข้าใจนั้นไปสู่คนรอบข้างต่อไปได้ ซึ่งมันจะดีมาก หากคนรุ่นใหม่กลับบ้านมี Creative Space อันเป็นพื้นที่แห่งความสนุกสนาน ความรื่นรมย์ ความอบอุ่น รวมถึงพื้นที่แห่งความเข้าอกเข้าใจกันของทั้งตนเอง ครอบครัว ชุมชน เช่นนั้นแล้ว การกลับบ้านของพวกเขา ก็คงเต็มไปด้วยความสุขที่อบอุ่นได้อย่างแน่นอน