จากบทเรียนของอาสาคืนถิ่นรุ่นที่ 1-6 พวกเขาพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า เมื่อเลือกตัดสินใจกลับบ้านเกิด สิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้คือเรื่องความสัมพันธ์ 2 อย่างที่ต้องพบเจออย่างแน่นอน
อย่างแรกคือ ความสัมพันธ์ภายในครอบครัว มีคนรุ่นใหม่กลับบ้านจำนวนไม่น้อยที่ต้องพบปัญหาเรื่องความสัมพันธ์ที่ไม่ดีกับคนในครอบครัว อาทิเช่น ครอบครัวไม่เข้าใจ จนทำให้ไม่กล้าปรึกษาปัญหาต่าง ๆ กับคนในครอบครัว
แต่ก็มีอีกจำนวนไม่น้อยที่สามารถจัดการเรื่องความสัมพันธ์ในครอบครัวได้ ทำให้การกลับบ้านเป็นไปได้อย่างราบรื่น และมีสภาพจิตใจอยู่ในระดับที่ค่อนข้างดี
การจัดการเรื่องความสัมพันธ์ในครอบครัวจึงต้องทำอย่างระมัดระวัง อย่างเช่นว่า ต้องมีการพูดคุยกันเป็นประจำ, ให้เวลากับคนในครอบครัวบ้าง, เคารพซึ่งกันและกัน, รวมไปถึงการแก้ปัญหาด้วยเหตุผลมากกว่าการใช้อารมณ์
แน่นอนว่า เรื่องการกลับบ้านย่อมมีทั้งคนเห็นด้วยและไม่เห็นด้วย ซึ่งความสัมพันธ์เหล่านี้ต่างเป็นสิ่งละเอียดอ่อน และอาจมีผลกระทบไปถึงสภาพจิตใจของคนในครอบครัวได้ เราจึงต้องมีการจัดการตัวเอง เพื่อใหความสัมพันธ์ระหว่างเรากับคนในครอบครัวเป็นไปได้ด้วยดี การกลับบ้านของเราก็จะมีความสุข สภาพจิตใจของเราก็จะดีขึ้นไปด้วยเช่นกัน
อย่างที่สองคือ ความสัมพันธ์ในชุมชน หมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างเรากับชุมชน ที่บางคนอาจมีความสัมพันธ์ที่ดีและไม่ดีก็ได้ตามความเหมาะสมของบุคคล
อย่างไรก็ตาม หากมองให้ลึกในระดับปัจเจกบุคคล ซึ่งล้วนมีความชอบ หรือความถนัดที่แตกต่างกัน แต่เมื่อมาอยู่รวมกันในชุมชนที่เป็นสังคมขนาดใหญ่ จึงเกิดคำถามตามมาว่า เรามีความสัมพันธ์กับคนในชุมชนอยู่ในระดับไหน ?
เพราะความพันธ์ในชุมชนจะช่วยให้เราเข้าใจบทบาทของตัวเองว่าเราเป็นใครในชุมชน และเราสามารถทำอะไรให้ชุมชนของเราได้บ้าง
ดังนั้นเราจึงจำเป็นต้องมี “มนุษย์สัมพันธ์ที่ดี” อันเปรียบเสมือนแรงจูงใจ ให้สามารถประสานงานกับคนในชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด เพื่อให้งานของเราสำเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี
โดยเฉพาะกับคนที่มีเป้าหมายเพื่อกลับไปพัฒนาบ้านเกิด ที่ต้องทำงานเป็นกลุ่มร่วมกันกับคนในชุมชน ซึ่งประกอบด้วยคนที่มีความถนัดแตกต่างกันออกไป และต้องอาศัยความร่วมมือกันเป็นหลัก
การมีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดีจึงเป็นทางออกที่อาสาคืนถิ่นผู้ประสบความสำเร็จในการกลับบ้านมักเลือกใช้ เพราะจะช่วยสร้างแรงจูงใจให้ทีมงานไม่เบื่อหน่ายในการทำงาน อีกทั้งยังทุ่มเทแรงกายแรงใจให้กับงานอย่างเต็มที่
ดังนั้นนอกจากมนุษย์สัมพันธ์ที่ดีที่ควรใช้กับคนในครอบครัวของเราแล้ว หลักมนุษย์สัมพันธ์ที่ดียังใช้ได้ดีกับคนในชุมชนอีกด้วย
เมื่อประเมินความสัมพันธ์ 2 อย่าง จากความคิดเห็นของคนรุ่นใหม่กลับบ้านในโครงการอาสาคืนถิ่นแล้ว จะพบว่าการกลับบ้านไม่ง่ายอย่างที่คิด บนความท้าทายที่อาศัยการอยู่รอดและอยู่ร่วมในชุมชนเป็นหลัก สิ่งเหล่านี้คือข้อพิสูจน์ศักยภาพของคนรุ่นใหม่กลับบ้านที่ต้องผ่านพ้นไปให้ได้